Bảo vệ cây thuốc nam ở Bắc Lãng: Chính quyền xã vào cuộc

• Ngày 23/1 tại xã Bắc Lãng, huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn đã diễn ra đại hội hội Đông y xã Bắc Lãng nhiệm kỳ 2008 - 2010. Tham dự Đại hội là đại diện cho ông lang, bà mế của 11 thôn bản trong toàn xã, Đảng uỷ, HĐND, UBND xã Bắc Lãng, Hội đông y Đình Lập… Đại hội đã thảo luận về nguy cơ cây thuốc, nghề thuốc nam truyền thống bị mai một và vai trò của Hội đông y xã Bắc Lãng trong việc duy trì, phát triển nghề thuốc nam ở địa phương.
  
  Xã Bắc Lãng có nguồn cây thuốc tự nhiên phong phú, có truyền thống chữa bệnh bằng cây thuốc được truyền từ đời này sang đời khác bởi các ông lang, bà mế tâm huyết với nghề, có hội đông y được thành lập từ rất sớm (từ năm 1989) với lực lượng hội viên phủ khắp toàn bộ 11 thôn bản trong xã.
  
  Theo báo cáo đánh giá hoạt động hội nhiệm kỳ 2005 - 2007, người dân xã Bắc Lãng, hội Đông y, chính quyền xã Bắc Lãng, những ông lang, bà mế đang phải đối mặt với nguy cơ cây thuốc và nghề thuốc nam truyền thống bị mai một. Cây thuốc nam sẽ mất đi khi tình trạng cây thuốc quý bị khai thác tràn lan để bán cho tư thương mà không có quy hoạch, không người quản lý, nếu rừng tự nhiên vẫn ngày ngày bị phá để thay bằng rừng trồng kinh tế.
  
  Mất cây thuốc, Bắc Lãng cũng sẽ mất theo những người thầy thuốc nam tài giỏi, những ông lang, bà mế (vốn là chỗ dựa của bà con dân bản mỗi khi ốm đau). Những bài thuốc quý gia truyền cũng sẽ bị mai một khi người nắm giữ các bài thuốc này không truyền nghề lại cho con cháu, khi rừng không còn cây thuốc để bốc thuốc, kê đơn.
  
  Mặc dù hội đông y xã Bắc Lãng được thành lập năm 1989 nhưng đến năm 2005 chỉ có 3 hội viên và hoạt động cầm chừng, có lúc tưởng như không thể hoạt động được. Với sự ủng hộ của UBND xã Bắc Lãng, được tư vấn và hỗ trợ của Trung tâm Tư vấn Quản lý Bền vững Tài nguyên và Phát triển Văn hoá Cộng đồng Đông Nam Á (CIRUM), trong nhiệm kỳ từ 2005 - 2007 hội đã có những bước tiến vượt bậc.
  
  UBND xã đã định hướng hội xây dựng được 1 vườn thuốc nam tại trạm y tế trung tâm xã với diện tích gần 300 m2 với khoảng 150 các loại cây thuốc được các thầy thuốc trong xã sưu tầm từ các thôn bản và một số cây thuốc quý mang từ nơi khác về. Xã cũng đã phối kết hợp khoanh vùng và giao quyền sử dụng đất cho cộng đồng để quản lý 3 khu rừng bảo tồn cây thuốc nam (diện tích khoảng 25 ha) với nhiều loài cây thuốc quý, hiện được bảo vệ và chăm sóc tốt bởi mỗi người dân trong thôn bản.
  
  Từ mô hình cộng đồng bảo tồn cây thuốc nam, hiện nay nhiều thành viên trong hội đã tự gây dựng vườn thuốc gia đình, trong đó có 2 vườn thuốc nam gia đình đủ tiêu chuẩn với khoảng hơn 100 loài, có đủ loại cây thuốc chữa các bệnh thông thường. Tổ chức đào tạo truyền nghề cho lớp trẻ cũng là một hoạt động được hội chú trọng.
  
  Tuy nhiên, trên địa bàn Bắc Lãng vẫn tồn tại tình trạng người dân khai thác cây thuốc nam bừa bãi bán cho tư thương. Hội đông y Bắc Lãng vẫn chưa có văn phòng làm việc riêng, chưa có trang thiết bị để hoạt động, các nguồn dược liệu vẫn chưa được chăm sóc tốt và quản lý tốt…
  
  Trong đại hội, ông Vũ Đăng Hệ, Phó chủ tịch HĐND xã Bắc Lãng gợi ý: “Xã Bắc Lãng chúng ta được thiên nhiên ưu đãi, có nguồn dược liệu sẵn có mà đồng bằng không có. Hội cần làm tờ trình để Chính quyền xã giao quyền bảo vệ nguồn cây thuốc trong rừng của địa phương, tư thương bên ngoài vào khai thác phải được phép của chi hội đông y xã. UBND xã cũng sẽ cấp nguồn kinh phí thu được từ công tác bảo tồn thuốc nam để chi hội hoạt động”.
  
  Trong phương hướng hoạt động, cùng với sự hỗ trợ của CIRUM, chính quyền xã và hội đông y sẽ là chủ đầu tư xây dựng một văn phòng Đông y tại trung tâm xã. Văn phòng hội đông y là nơi chữa bệnh cho bà con dân bản bằng chính cây cỏ của đất rừng Bắc Lãng, cũng là nơi để các ông lang, bà mế gặp gỡ trao đổi kinh nghiệm điều trị bệnh, nơi chia sẻ và đào tạo các bạn trẻ về các bài thuốc hay, cây thuốc quý.
  
  Đại hội đã bầu ra ban chấp hành mới với 7 thành viên, ông Lã Văn Lợi tiếp tục được bầu làm Hội trưởng, ông Đặng Minh Tài là Hội phó.
  
  CIRUM